SORU
Hizmet Alımı sonucu düzenlenen sözleşme ve teknik şartname de, ödeme şekli olarak “işin tutarının yüzde otuzu sözleşme imzalanmasından sonraki bir hafta içerisinde, kalan tutarın yarısı altıncı ayda, kalan tutar ise Geçici Kabul Tutanağı sonrası olacak şekilde Üç parçada ödenir” denilmektedir. Ancak sadece sözleşmeye eklenen diğer bir madde de “Faturanın tamamı emanete alınır. Sözleşme imzalanmasını takip eden ilk hafta içerisinde tutarın yüzde otuzu toplam KDV ile birlikte ödenir” denilmektedir. İkinci Hakkedişin altıncı ayda, son hakkedişin ise Geçici Kabul Tutanağına bağlı olması hasebiyle, Muhasebe birimi, böyle bir hakkedişi tek hakkediş olarak işleme alabilir mi? Muhasebe Yetkilisinin sorumluluğu oluşur mu? Harcama ve Gerçekleştirme Görevlisinin sorumluluğu ne olur?
EDİTÖR GÖRÜŞÜ
Sorunuzdan henüz yapılmamış yahut tamamlanmamış bir hizmet için Muhasebe Yetkilisinden erken ödeme yapılmasının istendiği anlaşılmakla birlikte erken ödeme yapılması halinde harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluklarının doğup doğmayacağının sorulmak istendiği anlaşılmaktadır.
Konuya ilişkin temel bazı bilgilerin paylaşılmasında fayda bulunmaktadır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde kamu zararının kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması nedeniyle oluştuğu tanımlanmış olup mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması halinde de kamu zararının oluşacağı düzenlemesi yapılmıştır. Aynı maddede kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararının, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edileceği ve ayrıca alınmamış para, mal ve değerleri alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümlerinin uygulanacağı belirlenmiştir.
Bilindiği üzere; Merkezi Yönetim/Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliklerine göre ihale veya doğrudan temin usulüyle yapılacak yapım işleri ile hizmet alımlarında, sözleşme ve/veya şartname hükümlerine göre yerine getirilen taahhütlerin bedellerinin ödenmesinde Hizmet İşleri Hakediş Raporu (Örnek: 5): düzenlenmesi gerekir. Hizmet İşleri Hakediş Raporu hizmet işlerinde yükleniciye ödenecek ara ve kesin hakediş tutarının hesaplanmasına esas olan belgelerden oluşur ve Muayene ve Kabul Komisyonu Tutanağı bu Raporun vazgeçilmez unsurlarından birisidir.
Belirtilmesi gereken diğer bir husus ise, yüklenici firmalar ile yapılan/yapılacak sözleşmelere Kanunlara aykırı hükümler konulamasının mümkün olmadığıdır.
Tüm bu bilgiler ışığında; henüz teslimi ve kabulü yapılmamış bir hizmet alımı sözkonusu olduğundan, belirttiğiniz tarz hükümlerin işin sözleşmesinde yer verilmesi 5018 sayılı Kanun başta olmak üzere mali mevzuatımıza aykırıdır. Konulmuş ise de yok hükmünde olduğu, Kanuna aykırı bu hükümlerin uygulanamayacağı düşünülmektedir. Buna rağmen, bu ödemenin yapılması halinde ödeme tutarı kamu zararı olarak kabul edilecektir. Oluşan kamu zararından ise gerçekleştirme görevlileri ve harcama yetkilileri alınmayan bir hizmeti alınmış gibi göstermeleri nedeniyle sorumlu olacak, bu sorumluluğa ödeme yaparken muayene ve kabul komisyonu tutanağı ve/veya hakediş raporunu aramamış olan muhasebe yetkilisi de ortak olacaktır. Ayrıca Türk Ceza Kanunu açısından da sorumlulukların doğabileceği göz ardı edilmemelidir.
Bununla birlikte, İdarelerce yüklenici firmalara erken ödeme yapılmak isteniyorsa İdari Şartnamelere ve Sözleşmelere avans ödemesinin yapılacağı konusunda hükümler konulmasında sakınca bulunmamaktadır.
İyi çalışmalar dilerim.
