Yurtdışı geçici görev yolluklarında kur çıkmazı..

Yurtdışı geçici görevlendirmelerde kur çıkmazı – Örnekli 

Bilindiği üzere özellikle Üniversiteler başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarınca yurtdışına geçici görevli olarak personel gönderilmektedir. Bu personele ödenen harcırah yabancı para birimi üzerinden olması sebebiyle uygulamada bir takım yanlışlıklar yapılabilmektedir. Bu yazımızda konuyla ilgili açıklamalar yapılacaktır.

Konuya İlişkin Mevzuat

Yurt dışı geçici görevlendirmelerde ödenecek harcırah 6245 sayılı Kanunun 34 ncü maddesine dayanılarak her yıl yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla düzenlenmektedir. 2018 yılı için konuyla ilgili 2018/11213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı bulunmaktadır.

Anılan Kararın konumuzun anlatımı açısından gerekli olan hükümlerine aşağıda yer verilmiştir:

Madde 2- (1) Harcırah için avans verilecek ise, avansın Türk Lirası cinsinden tutarı, yabancı para cinsinden avans miktarının tahakkuk tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen efektif satış kuruyla çarpılması suretiyle bulunur. Avans ilgiliye Türk Lirası cinsinden ödenir. Avansın mahsup işlemlerinde ise ilgiliye ödenme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen efektif satış kuru esas alınır.

(2) Harcırah için avans verilmemiş ise, yurt dışı gündeliklerinin Türk Lirası cinsinden tutarı, yabancı para cinsinden gündelik miktarının beyanname düzenlenme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen döviz satış kuruyla çarpılması suretiyle bulunur. 

(3) Yabancı para cinsinden, müstehak olunan harcırah miktarının avans miktarından fazla olması halinde fazla olan kısım için, beyanname düzenlenme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen döviz satış kuru esas alınır.  

Madde 4- (1) Bu Karar hükümlerine göre yurtdışına veya sürekli görevle yurtdışında iken başka ülkelere geçici görevle gönderilenlere, Türkiye’den veya sürekli görevle bulundukları ülkelerden her çıkışlarında, seyahat ve ikamet süresinin ilk on günü için ödenecek gündelikler, ekli cetveldeki miktarların % 50 artırılması suretiyle hesaplanır. 

Konunun Örneklerle Anlatımı

4/1 inci dereceden maaş alan ve ek göstergesi 3600 olan öğretim üyesi Amerika’da yol dahil 4 gün görevlendirilmiştir. Konuya ilişkin veriler şöyledir:

Yukarıdaki veriler dikkate alınarak konu üç farklı açıdan değerlendirilecektir. Birinci durumda hiç avans verilmemesi, ikinci durumda hakediş tutarı kadar avans verilmesi, üçüncü durumda ise hakediş tutarından daha az avans verilmesi ele alınacaktır.

1. DURUM: Hiç Avans Verilmemesi

Hiç avans verilmemesi durumunda ilgiliye, beyanname düzenlenme tarihindeki TCMB döviz satış kuru üzerinden ödeme yapılacaktır. Örneğimize 660 dolar, beyanname düzenleme tarihi olan 20.04.2015 tarihli döviz satış kuru (4.0405 TL) üzerinden ödeme yapılacaktır.

Muhasebe kayıtları da şu şekilde olacaktır:

2. DURUM: Hakediş Tutarı Kadar Avans Verilmesi

Bu durumda iki farklı işlem bulunmaktadır. Birinci işlem avans ödenmesi, ikinci işlem ise ödenen avansın mahsubudur. Şimdi sırasıyla bu işlemleri anlatalım:

Bakanlar Kurulu Kararında avansın tahakkuk tarihindeki TCMB efektif satış kuru üzerinden ödeneceği belirtilmiştir. Uygulamada tahakkuk tarihinin ne olduğu sıklıkla tartışma konusu olmaktadır. Kişisel düşüncemiz bu tarihin ne olduğuna takılmaksızın, Muhasebe İşlem Fişini düzenleyenlerce hangi döviz kuru esas alınmışsa bu tarihin tahakkuk tarihi olarak kabul edilmesi gerektiğidir. Çünkü mahsup işlemi de düşünüldüğünde ilgiliye ödenecek tutarda herhangi bir değişme olmamaktadır. Örneğimizde, gerçekleştirme görevlisi imza tarihi olan 04.04.2018 esas alınarak işlemimize devam edelim.

İlgiliye ödenecek avans tutarı:

660 Dolar x 04.04.2018 tarihindeki TCMB efektif satış kuru

=660 x 4.0209

=  2.653,79 TL

Avans üzerinden kesilecek damga vergisi: 2.653,79 x 0,00759= 20,14 TL

Muhasebe kayıtları şu şekilde olacaktır:

Avansın Mahsubu:

Avans mahsup edilirken muhasebe yetkilisince ödeme tarihi olan 06.04.2018 tarihindeki efektif satış kuru esas alınacak ve bu kur üzerinden mahsup yapılacaktır.

660 dolar x 06.04.2018 tarihindeki efektif satış kuru

=660 dolar x 4,0661

= 2.683,63 TL

Buna göre ilgiliye avans tahakkuk tarihi ile avans ödeme tarihi arasında oluşan 49,98 TL tutarındaki kur farkı ayrıca ödenecektir. Bu fazladan ödenen tutarın damga vergisi 0,38 TL’dir

Muhasebe kayıtları şu şekilde olacaktır:

3. DURUM: Hakediş Tutarından Daha Az Avans Verilmesi

İlgiliye 600 dolar avans verilmesine rağmen hakedişinin 660 dolar olduğunu varsayalım. Avans verilmesi işlemi 2 nci başlıkta anlatılan gibidir. Yani tahakkuk tarihindeki TCMB efektif satış kuru üzerinden avans ödenecektir. Tahakkuk tarihinin 04.04.2018 olduğu gözönünde tutulduğunda ödenecek avans şöyle olacaktır.

İlgiliye ödenecek avans tutarı:

600 Dolar x 04.04.2018 tarihindeki TCMB efektif satış kuru

600 x 4.0209 = 2.412,54 TL

Avanstan kesilecek damga vergisi: 2.412,54 x 0,00759= 18,31

Muhasebe kayıtları şu şekilde olacaktır:

Avansın Mahsubu:

İlgili düzenlemelere göre avans alınan 600 dolar muhasebe yetkilisince ödeme tarihi olan 06.04.2018 tarihindeki efektif satış kuru esas alınarak mahsup edilecek, arta kalan 60 dolar ise beyanname düzenlenme tarihindeki TCMB döviz satış kuru üzerinden ödenecektir. Hesaplama şu şekilde olacaktır.

(600 Dolar x 06.04.2018 tarihindeki efektif satış kuru) + (60 Dolar x 20.04.2015 tarihli döviz satış kuru)

= (600 x4,0661) + (60 x 4.0405)

= 2.439,66 + 242,43

= 2.682,09 TL ilgilinin hakediş tutarıdır.

Bu tutardan avans tutarı mahsup edilecek ve kalanı ilgiliye damga vergisi kesilmek suretiyle ödenecektir.

Muhasebe kayıtları şu şekilde olacaktır: