YİKOB’larda Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisi

ÖZEL BÜTÇELİ KURUMA DÖNÜŞTÜRÜLEN; YATIRIM İZLEME VE KOORDİNASYON BAŞKANLIKLARINDA HARCAMA YETKİLİSİ VE GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİLERİNİN BELİRLENMESİ

ÖZET

Bu çalışmamda; 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 35 nci maddesine istinaden “Kamu tüzel kişiliğine haiz ve Özel Bütçeli” kurum haline dönüştürülen Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarında (YİKOB) Özel Bütçeli kuruma dönüşmesinden sonra Harcama Yetkilisinin kim olduğu, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğihükümlerine göre açıklanacaktır. Makalenin ilerleyen bölümlerinde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarında Gerçekleştirme görevlilerinin belirlenmesi ve Başkanlığa Ödenek aktarma suretiyle aktarılan ödeneklerin harcanması sırasında Gerçekleştirme görevlilerinin nasıl belirleneceği konusu İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar çerçevesinde değerlendirilecektir.

1- GİRİŞ

30 Mart 2014 yerel seçimlerinden sonra 6360 sayılı yasa ile 30 Büyükşehir Belediyesi Kurulmuş ve İl Özel İdareleri bu illerde lâv edilmiştir. İl özel idarelerinin tüzel kişiliklerine son verilmiş ve yerine Valiliklere bağlı olarak yapılandırılan Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıkları (YİKOB) kurulmuştur.

Kısa adıyla YİKOB’ lar, İl Özel idarelerinin devamı niteliğinde olup, 1908 yıllardan bu yana kurulmuş köklü bir kurum olan İl Özel İdarelerinin yapmış oldukları işlerin bir kısmını devralmış yeni bir kurumdur.Kurum 2014 yılında yapısı Genel Bütçeli bir kurum olarak belirlenmiş, fakat ilerleyen yıllarda Özel Bütçe olarak yapılanmasının daha faydalı olacağı kanaatiyle 01.09.2016 tarihinde yayımlanan 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 35 nci maddesine istinaden YİKOB’ lar“Kamu tüzel kişiliğine haiz ve Özel Bütçeli” kurum haline dönüştürülmüştür. Özel Bütçeli Kuruma dönüştürülmesi hasebiyle kurumdaki harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin belirlenmesi değişikliğe uğramıştır.

2- YİKOB’lar Ne İş Yapar?

YİKOB yeni bir kurum, pek çok kimsenin adını yeni yeni duyduğu bir kurum, evet YİKOB ne iş yapar diye sorduğunuzda? YİKOB’ lar 30 Büyükşehirde İl Özel İdarelerinin kapatılmasından sonra Valiliklere bağlı yeniden yapılandırılan bir kurum olarak karşımıza çıkıyor. YİKOB; Büyükşehirler de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının hizmet binalarının yapımını üstlenmektedir. (Hizmet binalarının ihalesi, yapımı, kontrollük faaliyetleri, hak ediş ödemeleri vs.) bunun yanında Muhtarların maaşlarını kim ödüyor diye merak ediyorsanız? YİKOB’ lar ödüyor, yeni düzenlenen Şehitlik Yönetmeliğine istinaden, Şehitliklerimiz artık YİKOB’ lara emanet, YİKOB’ lar Merkezi idarenin icracı kurumu olarak taşra da Vali’ ye bağlı olarak çalışan birimleri. Yatırım yapıyor, Büyükşehirde Milli Eğitimin tüm okul binalarını YİKOB yapıyor, Madenlerin ruhsatlarını veriyor, denetimini yapıyor, yine Büyükşehirler de 112 Acil Çağrı Merkezi Müdürlükleri YİKOB’ lara bağlı olarak çalışıyor, (Amerika’ daki 911 sistemi gibi, 112 aranarak acil cağrı hizmetleri tek numarada toplanıyor)

YİKOB’ lar 01.04.2014 tarihinde kuruldu. Kurulduğunda Genel Bütçeli bir kurumdu. 01.01.2017 tarihinden itibaren 674 sayılı KHK ile Özel Bütçeli bir kurum haline dönüştürüldü.

3- Özel Bütçeye Dönüştürülen YİKOB’ larda Harcama Yetkilisi Kimdir?

5018 sayılı kanunun 8 nci maddesi Hesap verme sorumluluğunu düzenlemektedir.

Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır. Hükmüne yer vermiştir.

Yine aynı kanun 31 ncimaddesi  Harcama yetkisi ve yetkilisini tanımlamaktadır.  “Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.” Aynı maddenin dördüncü fıkrasında “Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde; idareler, merkez ve merkez dışı birimler ve görev unvanları itibarıyla harcama yetkililerinin belirlenmesine, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birleştirilmesine ve devredilmesine ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idarî sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.” Hükümlerine yer verilmiştir.

Diğer taraftan 29.12.2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “Tanımlar” başlıklı 4 ncü maddesinde;

Harcama birimi: Başkanlığın bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi,

Harcama yetkilisi: Başkanlık bütçesi ile ödenek tahsis edilen her birimin en üst yöneticisi, olarak tanımlanmıştır.

Aynı yönetmeliğin ekinde yer alan ve Bütçe Tertiplerini gösteren tabloda Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının 7 Şube Müdürlüğüne Bütçe kodları tanımlanmıştır. İlgili ödeneklerin Müdürlük birim kodu düzeyinde gönderileceği aşağıdaki tablo şeklinde belirtilmiştir.

Maliye Bakanlığı tarafından Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğinin(Seri No: 1) 2.2.nci maddesinde, “5018 sayılı Kanunun 22 nci maddesi uyarınca kamu idarelerinin merkez teşkilatı harcama yetkilileri merkez dışı birimlerine ödenek gönderme belgesi düzenlemek suretiyle ödenek gönderirler. Ödenek gönderme belgesiyle ödenek gönderilen merkez dışı birimlerin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.” Denilmektedir.

Çeşitli bakanlık ve kuruluşlara bağlı; ilköğretim, ortaöğretim ve dengi okullar, başkanlık, hastane, dispanser, sağlık ocağı, sağlık merkezi, müze ve kütüphaneler, ceza ve tevkif evleri gibi birimlere ödenek gönderme belgesi ile ödenek gönderilmesi halinde bu birimlerin okul müdürü, başhekim, tabip, başkan, müdür gibi unvanlara sahip en üst yöneticileri harcama yetkilisidir.Denilmektedir.  Bu hükümlere istinaden İlgili Ödenekler direk Şube Müdürlüklerine gönderildiğinden, birimin en üst yöneticisi ilgili Şube Müdürüdür.

Örnek olarak; Malatya Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığında Cari ödemeler için gönderilen ödenekler, İdari ve Mali İşler Müdürlüğüne 49.44.00.04.904 birim koduna tanımlanmıştır. Dolayısıyla tebliğde belirtildiği üzere kendisine ödenek gönderme belgesi ile ödenek gönderilen birimin en üst yöneticisi İlgili Şube Müdürlüğünün Müdürüdür. Örneğimizde Ödenekler İdari ve Mali İşler Müdürlüğünün Bütçe koduna gönderildiğinden, Harcama Yetkilisi dolayısıyla, İdari ve Mali İşler Müdürü olacaktır.

Özel Bütçeli kurum haline dönüşmeden önceki durumda Ödenekler Genel Bütçe Kapsamında ödenek gönderme belgesi ile Başkanlık adına geldiğinden Harcama Yetkilisi Kurumun Başkanı olmakta idi. Fakat şu anki mevcut durumda Ödenekler ilgili Şube Müdürlüklerine doğrudan gönderildiğinden Harcama Yetkilisi Ödeneğin gönderildiği Şube Müdürü olmaktadır.

4- YİKOB’ lara Aktarılan Ödeneklerin Harcanması ve Gerçekleştirme Görevlilerinin Belirlenmesi 

Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına tanımlanan ödenekler ile ödenek aktarma suretiyle diğer bakanlıklardan aktarılan ödeneklerin harcanması işleminde Harcama yetkilisi İlgili Ödeneğin gönderildiği Şube Müdürü olacaktır, peki gerçekleştirme görevlisi kim olacaktır,

5018 sayılı kanunun 33’üncü maddesinin birinci fıkra ikinci cümlesinde gerçekleştirme görevlisi“harcama yetkililerince belirlenen görevli” olarak belirtilmiştir.

5018 sayılı Kanun uygulanması doğrultusundaMaliye Bakanlığınca çıkartılan “İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Yönetmeliği’nin” 12/3’üncü maddesinde“Harcama yetkilileri, yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirir” hükmüne yer verilmiştir.

Mevzuat hükümlerine İlgili Şube Müdürü, Gerçekleştirme Görevlisi olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticisi olan Şefler arasından bir veya ödemenin türüne göre birkaç kişiyi Gerçekleştirme görevlisi olarak belirleyebilecektir.

Buraya kadar Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına tanımlanan ödenekler için Gerçekleştirme görevlilerinin belirlenmesi hususunu anlattık, peki ödenek aktarma suretiyle diğer bakanlıklardan aktarılan ödeneklerin harcanması işleminde Gerçekleştirme Görevlileri nasıl belirlenecektir?

İç Kontrol Ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslarda 26.07.2014 tarihli Resmi Gazete ile yapılan değişiklikle 12 nci maddesine “14/2/1985 tarihli ve 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 28/A maddesinin birinci fıkrası kapsamında ödenek aktarmak suretiyle illerin yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları tarafından gerçekleştirilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde, harcama yetkilisi tarafından, ödeneği aktaran idarenin ildeki il müdürü ve eşdeğer yetkilisi, ödeme emri belgesini düzenleyen gerçekleştirme görevlisi olarak belirlenebilir. İbaresi eklenmiştir.

Yapılan bu düzenleme ile Harcama yetkilisi tarafından, Ödeneği aktaran idarenin ildeki il müdürü ve eşdeğer yetkilisi, ödeme emri belgesini düzenleyen gerçekleştirme görevlisi olarak belirleyebilir. Bu duruma bir örnek verecek olursak, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına ödenek aktarma suretiyle Kültür Bakanlığı tarafından İldeki kültür varlıklarının korunması amacıyla bir ödenek aktarılmışsa, bu ödeneğin harcanması sürecinde gerçekleştirme görevlisi olarak Harcama yetkilisi, İl Kültür Müdürünü veya eşdeğer yetkilisini (yani o müdürün yerine vekaleten bırakabileceği bir yetkiliyi) gerçekleştirme görevlisi olarak belirleyebilir.

5- SONUÇ 

Açıklanan mevzuat hükümlerine göre Özel Bütçeli Kurum haline dönüştürülen Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarında Harcama Yetkilisi Ödeneğin gönderildiği İlgili Şube Müdürüdür. Gerçekleştirme Görevlileri ise mevzuata göre Harcama Yetkilisince belirleneceğinden ilgili Şube Müdürüne en yakın üst kademe yönetici olan Şeflerden belirlenecektir.

Başkanlığa ödenek aktarma suretiyle diğer bakanlıklardan aktarılan ödeneklerin harcanması işleminde Gerçekleştirme Görevlileri her yıl sonu (Aralık ayı içerisinde) Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına Bakanlıklardan ödenek aktarma suretiyle ödeneği bulunan kurumlardan ildeki teşkilatlarına yazı yazılarak bu ödeneklerle alakalı gerçekleştirme görevlilerinin kim olacağının bildirilmesi istenmelidir. Kurumlardan gönderilen isimler gerçekleştirme görevlisi şartlarını sağlayıp sağlamadıklarının kontrolü Başkanlıkça yapıldıktan sonra yıl başında; (Ocak ayında) Harcama Yetkilisinden alınacak bir yazıyla, harcama yapılacak kurumun gerçekleştirme görevlisi olarak belirlenir ve ilgili yazı kendilerine tebliğ edilir.

Belirlenen gerçekleştirme görevlileri aynı zamanda İlgili Şube Müdürlüğü tarafından muhasebe işlemlerinin yürütüldüğü Strateji ve Koordinasyon Müdürlüğüne bildirilmesi gerekmektedir.

Kaynakça :

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği

İç Kontrol Ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar

Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliği (Seri No: 1)