4857 sayılı İş Kanununun 34 üncü maddesinde; “Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir (zorunlu) bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.” hükmü yer almaktadır. Ayrıca 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.” hükmü yer almaktadır.
EDİTÖRÜN YORUMU
Çalışma hayatının temel sorunlarından biri olan zamanında ya da tam alınamayan ücretler konusunda 4857 sayılı İş Kanunumuz çalışana bir takım yasal teminat getirmiş ve alternatifler sunmuştur. Ücreti gününde ödenmeyen işçi şunları yapabilir;
– İşçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir, Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez, gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır ve bu işçilerin bu nedenle iş sözleşmeleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.
Ayrıca, işçinin ücreti ödeme tarihinden itibaren 20 güne kadar ödenmez ise; işçi 21 inci gün itibariyle İş Kanununun 26. maddesine göre 6 günlük (hak düşürücü) süre içinde 4857 sayılı iş kanunun 24. maddesi /II e bendinde tanımlanan “ İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse” maddesini gerekçe göstererek hizmet akdini haklı sebeple tazminatını almak kaydı (eski 1475 s. İş K. md.24) ile fesih edebilir. Ancak işçi bu durumda ihbar tazminatı hakkını kaybetmektedir.
– Yukarıdaki bahse konu hususlara ilave olarak iş sözleşmesi devam eden işçi ücretinin ödenmemesi ile ilgili olarak; 7036 sayılı İş Mahkemesi Kanunu ile getirilen arabuluculuk müessesine, CİMER, BİMER, Alo 170 gibi başvuru yerlerine ya da doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvuru yapabilir.
