Rekabetin oluşmaması gerekçesi ile ihale iptal edilebilir mi? (KİK Kararı)


Editör Özeti: 

KİK’in düzeltici işlem kararı üzerine ihale komisyonu yeni bir değerlendirme yapmış, ihalede tek geçeli teklif kaldığını görmüş ve rekabetin oluşmadığını iddia ederek ihaleyi iptal etmiştir. Yapılan başvuru üzerine KİK ihale iptal kararını incelemiş ve eften püften sebeplele ihalenin iptal edilemeyeceğine karar vermiştir. Sonuç itibariyle ihalelerin iptal gerekçeleri sağlam olmalıdır.

KİK Kararı: 


30.02.2018 tarih ve 2018/UH.I-336 sayılı KİK Kararıdır. 

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; başvuruya konu ihaleye ilişkin yapmış oldukları itirazen şikayet başvuruları neticesinde alınan 18.10.2017 tarihli ve 2017/UH.I.-2821 sayılı ve 22.12.2017 tarihli ve 2017/UH.I-3474 sayılı Kurul kararları doğrultusunda ihalede düzeltici işlem tesis edildiği ancak idarece alınan 12.01.2018 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalede rekabetin sağlanamadığı ve proje revizyonlarının gerekli olduğu yönünde gerekçelerle ihalenin iptaline karar verildiği, idarece anılan Kurul kararlarının alınmasına neden olan işlemlerinin açıkça kamu ihale mevzuatına aykırılık teşkil etmesine rağmen yine söz konusu Kurul kararlarında ifade edilmeyen hususlar çerçevesinde ihalenin iptaline karar verildiği, söz konusu gerekçelerin ihaleye ait alınan 1 ve 2’nci kesinleşen ihale kararları sürecinde alınmasının anlaşılabilir bir durum olacağı ancak, ihalenin idarenin belirlediği ve uygun gördüğü herhangi bir firmanın üzerinde kalmaması sonucunda ihalenin iptal edilmesinin iyi niyetle bağdaşmayacağı, ihalede yeterli sayıda teklifin alındığı, hatta idarece iki defa tekliflerin yeterli ve uygun olduğu gerekçesiyle ihale kararları alındığı, ancak 22.12.2017 tarihli ve 2017/UH.I-3474 sayılı Kurul kararı ile düzeltici işlem belirlenmesinden sonra idarece belirlenen firmaların değerlendirme dışı kalması sonucu rekabetin sağlanamadığına ait gerekçenin yasa ve hukuka aykırı olduğu, düzeltici işlem ile giderilemeyecek bir hukuka aykırılık oluşması durumunda İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 21’inci maddesinde belirtildiği üzere Kurul tarafından iptal kararı verilmesinin beklenmesinin mümkün olabileceği, diğer iptal gerekçesi olarak belirtilen projelerin revize edilmesi ile ilgili olarak ise, Teknik Şartnamenin 9’uncu maddesi uyarınca, zaten projelerin yapımı aşamasında revizelerin olmasının muhtemel olduğu ve bu hususunda anılan Şartname maddesinde ifade edildiği, diğer taraftan yapılmayan bir projenin revizesinin de mümkün olmadığı, bu hususun rutin ve sözleşmenin uygulanması aşamasına yönelik olduğu, sonuç olarak idarece iki defa hatalı olarak gerçekleştirilen işlemlerin iki ayrı Kurul kararı ile tespiti sonrasında ve ihalenin üzerlerinde kalması sonucunun ortaya çıkması neticesinde alınan ihalenin iptali kararının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesine aykırılık teşkil ettiği, Kurul kararlarında ifade edilmeyen hususların iptal gerekçesi olarak ortaya konulmasının yasalara ve hukuka aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir. 

İdarece ihale işlem dosyası içerisinde gönderilen belgeler üzerinden başvuruya konu ihaleye ait ihale süreci incelendiğinde; 

İdarece 20.09.2017 tarihinde ihale yetkilisi tarafından onaylanan ihale komisyonu kararına göre, başvuruya konu ihalenin 5 kısım olarak gerçekleştirildiği, ihaleye 6 isteklinin teklif sunduğu, söz konusu kararda ihalenin her bir kısmına ilişkin ekonomik açıdan avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi olarak tespit edilen isteklilerin belirlendiği ve söz konusu kararın 21.09.2017 tarihinde tüm isteklilere EKAP üzerinden bildirildiği, 

Başvuru sahibinin 04.10.2017 tarihli itirazen şikayet başvurusu üzerine 18.10.2017 tarihli ve 2017/UH.I-2821 sayılı Kurul kararının alındığı ve söz konusu kararda ihalenin 1,2,3,4 ve 5’inci kısımlarında önemli maliyet bileşeni olarak tespit edilen ve açıklanması istenilen maliyet bileşenlerinin açıkça belirtilmesi suretiyle, söz konusu kısımlarda sınır değerin altında geçerli teklif sahibi olan tüm isteklilere yönelik aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerektiği yönünde 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, 

Bu karar sonrasında, ihalenin tüm kısımlarına ilişkin 22.11.2017 tarihli ihale komisyonu kararının alındığı ve söz konusu kararda aşırı düşük teklif sorgulama işlemlerinin yeniden gerçekleştirilmesi sonucunda yeniden ihalenin tüm kısımlarında ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi isteklilerin tespitine ilişkin bilgilere yer verildiği, 

Başvuru sahibinin 04.12.2017 tarihinde yapmış olduğu itirazen şikâyet başvurusu neticesinde alınan 22.12.2017 tarihli ve 2017/UH.I-3474 sayılı Kurul kararı ile, ihalenin tüm kısımlarına aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi yönünde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, 

Söz konusu karar sonrasında, ihale yetkilisince 11.01.2018 tarihinde onaylanan ihale komisyonu kararında “İhalenin 1’inci kısmında; Köşe Mim. Pey. Müh. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Net Etüt Rest. Mim. Tas. Müh. İnş. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti.nin, aşırı düşük bileşenlerinin uygun olmadığından değerlendirme dışı bırakılmasına, ihalenin 2’nci kısmında; Köşe Mim. Pey. Müh. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin, aşırı düşük bileşenlerinin uygun olmadığından değerlendirme dışı bırakılmasına, ihalenin 3’üncü kısmında; Köşe Mim. Pey. Müh. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Net Etüt Rest. Mim. Tas. Müh. İnş. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti.nin, aşırı düşük bileşenlerinin uygun olmadığından değerlendirme dışı bırakılmasına, ihalenin 4’üncü kısmında; Köşe Mim. Pey. Müh. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin, aşırı düşük bileşenlerinin uygun olmadığından değerlendirme dışı bırakılmasına, ihalenin 5’inci kısmında; Köşe Mim. Pey. Müh. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti., Net Etüt Rest. Mim. Tas. Müh. İnş. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti. ve Aykut Barutçu Barutçu Mim. firmasının aşırı düşük bileşenlerinin uygun olmadığından değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmiştir. Ayrıca aşırı düşük bileşenleri istenilen Nda Mim. Müh. Müş. İnş. Tic. Ltd. Şti. ve Ayen Müh. ve Su Ürün. Yet. İnş. Taah. Tic. Ltd. Şti. firmaları aşırı düşük savunması vermediklerinden dolayı 3 nolu gerekçeli ihale komisyon kararı sonucunda teklifleri değerlendirme dışı bırakılmıştır…” şeklinde ifadelere yer verilerek; 

Karar sonucunda ise “4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 37 ve 38 inci maddeleri ile İdari Şartnamenin 36’ncı maddesi gereğince tekrar yapılan değerlendirme sonucunda; İhaleye teklif veren 6 (Altı) istekli firmalardan sadece teklifi geçerli olan Nefha İnş. Taah. ve Tic. San. Ltd. Şti. firmasının kalması sonucunda rekabetin sağlanamadığından, ayrıca projelerin yeniden revize edilmesi gerektiğinden dolayı ihalenin iptal edilmesine…”yönünde ifadelere yer verilerek ihalenin iptaline karar verildiği görülmüştür. 

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü, 

Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü yer almakta olup, söz konusu maddenin gerekçesinde “Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine idareye uluslararası mevzuata paralel bir şekilde ihaleyi iptal etme yetkisi verilerek, buna ilişkin hükümler düzenlenmiştir” ifadelerine yer verilmiştir. 

EKAP üzerinde yer alan İdari Şartname’nin “ İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu hizmetin; a) Adı: Samsun İl Sağlık Müdürlüğü Çarşamba İlçesi Sağlıklı Yaşam Merkezi, 112 İstasyonu ve Ayvacık, Atakum, Havza, Terme İlçeleri ASM, TSM ve 112 İstasyonları Yapılması Proje, Yaklaşık Maliyet ve Zemin Etüt Raporu Hazırlanması İşi…” düzenlemesi, 

Aynı Şartname’nin “İhalenin karara bağlanması” başlıklı 36’ncı maddesinde “36.1. Yapılan değerlendirme sonucunda ihale komisyonu tarafından ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren istekli üzerinde bırakılır.

36.2. İhale komisyonu, yapacağı değerlendirme sonucunda gerekçeli bir karar alarak ihale yetkilisinin onayına sunar.” düzenlemesi yer almaktadır. 

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesi idareye, tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması, ödenek yetersizliği ya da Kanun’un temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi durumlarda, ihalede verilmiş tüm teklifleri reddederek ihaleyi iptal etme hususunda takdir yetkisi tanımaktadır. 

İhalenin iptali konusunda idarelerin takdir yetkisi bulunmakta ise de, bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olduğu ayrıca söz konusu hususların somut olarak ortaya konulması gerektiği açıktır. 

İdarenin ihalenin iptaline yönelik gerekçeleri arasında yer verilen projelerin yeniden revize edilmesi gerektiğinden şeklindeki ihalenin iptaline yönelik yer verilen gerekçesi açısından yapılan incelemede: 

Anılan gerekçe kapsamında hizmet gereklerinin ortadan kalkmasına veya kamu yararına yönelik bir hususun yer almadığı gibi, söz konusu gerekçenin, henüz gerçekleşmemiş bir proje işinin muhtemel revizyonu gibi somut olarak ortaya konulamayan nitelikte olduğu da dikkate alındığında, söz konusu iptal gerekçesinin kamu ihale mevzuatı kapsamında idareye tanınan takdir yetkisi kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır. 

İdarenin ihaleye teklif veren 6 istekli firmadan sadece başvuru sahibi istekliye ait tek geçerli teklifin kalması sonucunda rekabetin sağlanamadığı hususları çerçevesindeki ihalenin iptaline ilişkin gerekçesine ilişkin olarak yapılan incelemede ise: 

Başvuruya konu ihalenin 5 kısım olarak gerçekleştirildiği, ihaleye 6 isteklinin katıldığı, ihalenin muhtelif kısımlarına ise 5 ve 6 isteklinin teklif sunduğu, ihale sürecinde alınan Kurul kararları ve idari işlemler neticesinde ise ihalenin tüm kısımlarında tek geçerli teklifin kaldığı görülmüştür. 

İdarenin söz konusu gerekçesinin mevcut durumda hizmetin alımı açısından gerçekleşen durumu ifade etmekle birlikte 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatında açık ihale usulünde teklif veren sayısına ilişkin bir sınırlamanın bulunmadığı diğer taraftan idarenin söz konusu gerekçelerinin ihalenin iptali sonrasında rekabetin ne şekilde gerçekleşebileceğini gösterir bir nitelik taşımadığı da dikkate alındığında, idarenin söz konusu gerekçelerinin kamu ihale mevzuatı uyarınca ihalenin iptaline gerekçe oluşturmayacağı anlaşılmıştır. 

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere, 

İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline,

Not: İhalenin yaklaşım maliyeti 656.249,50 TRY, tek geçerli teklif ise 582.000,00 TRY’dir.