SORU
Hurdaya ayrılan taşınır için yapılması gereken işlemler nelerdir? (Kullanıcı tarafından sorulan soru redakte edilmiştir.)
EDİTÖR DEĞERLENDİRMESİ
Hurdaya ayrılan taşınırlar, kullanım imkânı kalmadığı halde ekonomik bir değer taşımaktadır. Taşınır Mal Yönetmeliğinin, Tanımlar başlıklı 4. Maddesinin (g) bendinde hurda; “Ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle alınış amaçları doğrultusunda kullanılması imkânı kalmayan ya da tamiri mümkün veya ekonomik olmayan arızalar nedeniyle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılan taşınırlar ile üretim sırasında elde edilen kırpıntı, döküntü ve artık parçaları” şeklinde tanımlanmıştır. Dolayısıyla, bir taşınırın hurdaya ayrılması için, kullanım imkanı kalmadığı halde ekonomik bir değer taşıması gerekir. Örneğin, taşınır hesaplarında kayıtlı aşıların bozulması sonucunda, bir şekilde satılması mümkün değilse kayıtlardan çıkarılması, bozulan aşıların düşük te olsa bir değerle satılması mümkünse, o zaman “hurda” olarak ilgili hesaplara kaydedilmesi gerekir.
Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hesap planında hurdaya ayrılan stoklar için 157-Diğer Stoklar Hesabı, maddi duran varlıklar için de 294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı tanımlanmıştır. Dolayısıyla hurda değeri olan taşınırların bu hesaplara kaydedilmesi gerekir. Yine aynı şekilde, bahsi geçen taşınırlara ilişkin olarak ayrılan amortismanlar da 299- Birikmiş Amortismanlar Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir.
ÖRNEK 1: Kayıtlı değeri 10.000 TL , birikmiş amortismanı 8.000 TL olan taşıtın, kaza yapması nedeni ile kullanım imkanı kalmadığından hurdaya ayrılması:
(B)294-Elden Çık. Stok. ve Maddi Duran Varlık. 10.000
(A)254- Taşıtlar 10.000
(B)257-Birikmiş Amortismanlar 8.000
(A) 299- Birikmiş Amortismanlar 8.000
Kullanım imkanı kalmayan ve herhangi bir ekonomik değer taşımayan taşınırlar ise, bu hesaplarla ilişkilendirilmeden, doğrudan kayıtlardan çıkarılmalıdır.
ÖRNEK 2: Kayıtlı değeri 10.000 TL olan ve birikmiş amortismanı 8.000 TL olan taşıt, uçurumdan yuvarlanmış ve hurdasının çıkarılması ekonomik bulunmamıştır. Söz konusu aracın kayıtlardan çıkarılması:
(B)257-Birikmiş Amortismanlar 8.000
(B)630-Giderler 2.000
(A) 254 Taşıtlar 10.000
Hurdaya ayrılan taşınırlar, yukarıda da belirtildiği üzere, bir ekonomik değer taşımaktadır ve satılmak üzere bu hesaplara kaydedilmektedir. Dolayısıyla, 294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ve 157- Diğer Stoklar hesabında izlenen tutarlar, hurdaların satılması halinde veya çeşitli nedenlerle satılamaması halinde kapatılacak, maddi değeri bulunan hurdalar muhafaza edildiği sürece kapatılmayacaktır.
Örneğin, (A) okulu kullanılamaz hale gelen sıraların demir aksamlarının hurda değeri bulunması nedeniyle sıraları bir depoda saklamaktadır. Sıraların kayıtlı değerleri ve amortismanları 294 ve 299 hesaplara aktarılmıştır. Dolayısıyla, söz konusu sıralar depoda durduğu müddetçe bir kapatma yapılmayacaktır.
A) Kayıtlı değeri 100.000 TL olan bu sıralar hurda olarak 10.000 TL’ye satılmış ve bedeli bankaya yatırılmıştır:
(B)102 Banka 10.000
(B)630 Giderler 90.000
(A)294 Elden Çık. Stok. ve Maddi Duran Varlıklar 100.000
(B)299 Birikmiş Amortismanlar 100.000
(A)800 Bütçe Gelirleri 10.000
(B)805 Gelir Yansıtma 10.000
B) Kayıtlı değeri 100.000 TL olan bu sıralar hurda değeri olmadığına karar verilmiş ve kayıtlardan çıkarılmıştır:
(B)299 Birikmiş Amortismanlar 100.000
(A) 294 Elden Çık. Stok. ve Maddi Duran Varlıklar 100.000
Özetle, hurdaya ayrılan taşınırların kapatılması gibi başlı başına bir işlem bulunmamaktadır. 294 hesabın bakiyesinin kapatılması, fiilen hurdaya ayrılan taşınırların elden çıkması halinde söz konusu olacaktır. Bu elden çıkarma işlemi, bir ekonomik değer ifade ettiği için hurdaya ayrılan taşınırların satışı veya satılamadığı için kayıtlardan çıkarılması gibi hallerde söz konusu olacaktır.
