Kamu Sektöründe Kontrol ve Denetim Neden Sürekli Olmalı?


Denetim yönetimin beş unsurundan biridir, bu itibarla yönetimden ayrı düşünülemez ve yönetim başarısı için bir ihtiyaçtır.

Kamu sektöründe, tarihsel olarak harcamaların genel eğilimi sürekli artış yönünde olmuştur. 1900’lerin başlarında GSYH’ların %10’ları düzeyinden, 1980’lerde birçok ülkede %30’lar düzeyini aşmıştır Durum Türkiye açısından da benzer görünümdedir ve Türkiye’de kamu sektörünün GSYH içindeki payı 2009’da bu oran %40’lar düzeyine yükselmiştir.[1]

Ekonomi üzerinde bu ölçüde büyük etkiye sahip olan kamu sektörünün, sağlıklı bir şekilde izlenebilmesi, faaliyetlerinin görünür olması, ürettiği mal hizmetlerin maliyetinin bilinmesi, taahhütler ile performansların karşılaştırılması, önemini arttırmış ve bu bağlamda kontrol ve denetim yönetime daha da değer katan bir araç haline dönüşmüştür.

Özellikle teknolojik gelişmeler, bilgisayar destekli kontrol ve denetim araçlarının gelişmesi, bu ihtiyacın sürekli biçimde karşılanmasına fırsat vermiş, kamu sektöründe bilgisayar destekli denetim teknikleri (Computerized Assisted Auditing Techniques (CAATs)) yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır.[2]

Sürekli kontrol ve denetim, geleneksel denetim anlayışından bazı başlıklarda ayrılmaktadır. Bu farklılıklar şöyledir;

Geleneksel Kontrol ve Denetim Sürekli Kontrol ve Denetim
1.Sıklık; Denetim periyodik gerçekleşir. 1.Sıklık;Denetim sürekli gerçekleşir.
2.Yaklaşım; Reaktiftir. 2.Yaklaşım; Proaktiftir.
3.Yöntemler;Manuel denetim yöntemleri kullanılır. 3.Yöntemler; Otomatik denetim yöntemleri  kullanılır.
4.Çalışma ve Roller; Bağımsız iç ve dış denetim rolleri söz konusudur. 4. Çalışma ve Roller; İç ve dış denetim rolleri örtüşecek ve değişecektir.
5.Doğası, Zamanı, Boyutları (Kapsam)

*Test etme, analitik gözden geçirme prosedürleri ve maddi doğruluk testlerinden oluşur (Doğası),

*Kontrollerin testi ve ayrıntılı testler bağımsız şekilde gerçekleşir (Zamanlaması),

*Örneklem üzerinden test (Boyut/Kapsam).

5. Doğası, Zamanı, Boyutları (Kapsam)

*Testler, sürekli kontrol gözlemlerinden oluşur ve sürekli veri güvencesinden oluşur (Doğası).

* Kontrollerin testi ve ayrıntılı testler aynı zamanda olur (Zamanlaması).

* Tüm popülasyon üzerinde test mümkündür (Boyut/Kapsam).

6.Testler; İnsanlar gerçekleştirir. 6.Testler; İzleme ve testler için veri modelleme ve analizleri kullanılır.
7. Raporlama; Periyodiktir. 7. Raporlama; Sürekli ve daha sıktır.

Kaynak: Chan D.Y., Vasarhelyi M.A, (2011) Innovation and Practice of Continuous Auditing, s.4 http://accounting.rutgers.edu/MiklosVasarhelyi/Resume%20Articles/MAJOR%20REFEREED%20ARTICLES/M52.Innovation_Practice_ofCA.pdf (Erişim: 06.11.2017).

Sürekli kontrol ve denetim, dedektiflik yerine önleyici bir denetim anlayışına işaret eder (Acar, Öztürk, Usul, 2016:1569) yani sonuçlar çıkmadan önce önlemlerin alınmasına hizmet eder.

Sürekli kontrol ve denetim önemli yararlılıklar sağlar;

  • Sürekli denetim, teknoloji sayesinde, denetim faaliyetlerinde dönüşümler meydana getirmektedir.
  • Denetim testleri daha geniş alanda gerçekleştirilir. Örneklem boyutu %100’lere kadar ulaşabilir.
  • Elektronik olanaklar denetimin etkililiğini arttırır.
  • Manuel olarak yürütülecek işlemlerin azalması sayesinde zaman tasarrufu sağlar.
  • Mali denetimin kalitesini arttırır.[3]
  • Denetim daha fazla risk esaslı ve dinamik plan dahilinde gerçekleştirilir.[4]
  • Kontrol sorunlarının gerçek zamanlı olarak tanımlanmasını sağlar.[5]
  • Denetim sürekli geçekleştiğinden müdahale zamanı avantajı sağlar.
  • Risk yönetimi ve kurumsal yönetimin gelişimine katkı sağlar.
  • Karar alma mekanizmasının etkinliğini arttırır.[6]

Sonuç olarak kamu yönetiminde daha fazla önleyici bir araç olarak sürekli kontrol ve denetimden yararlanılması, zaman ve maliyet konusunda tasarruf sağlarken, hata ve düzensizlikler konusunda müdahale zamanını kısaltmakta, denetim örnekleminin geniş tutulmasına olanak sağlamakta ve üretilen verilerin kalitesinin artmasına hizmet etmektedir. Tüm bunlar da etkili ve zamanında karar oluşturulması ve yönetim performansının izlenmesine olanaklar sağlamaktadır.

Dipnotlar 

[1] Tuncer İ., Kamu Harcamalarının Ekonomik Analizi http://www.cihanyuksel.org/kitap_2011_1.pdf (Erişim;3.11.2017) s. 229

[2] Joseph B. O’Donnell ( Innovations in Audit Technology: A Model of Continuous Audit Adoption Canisius College, Journal of Applied Business and Economics, s.12, http://digitalcommons.www.na-businesspress.com/odonnellweb.pdf (Erişim: 06.11.2017).

[3] Rezaee Z., Elam R., Sharbatoghlie A. (2001), Continuous auditing: the audit of the future, Managerial Auditing Journal 16/3 [2001] 150-158, s.151

[4] Whitehouse T. (2013), “How to Get Started With Continuous Auditing”, Always On: How Data Analytics and Continuous Auditing and Monitoring Are Evolving,s.4, https://www.acl.com/pdfs/eBook_CW_Continuous_Monitoring.pdf (Erişim; 05.11.2017

[5] Deloitte, (2010), Continuous monitoring and continuous auditing: From idea to implementation, s.13

[6] Acar D., Öztürk M.S., Usul H. Dijital Ortamda Denetim: Sürekli Denetim, Süleyman Demirel Üniversitesi, İİBF Dergisi, Y.2016, Sayı:21, No: 5, s.1561-1571, s.1569