SORU
Harcırah Kanununa göre Üvey Evlat ile Evlat edinilen çocuk için harcırah ödenilip ödenilemeyeceği
EDİTÖRÜN YORUMU
6245 sayılı Harcırah Kanunun 3.Maddesi Aile Fertleri olarak “Memur ve hizmetlinin harcırah verilmesi gerektiren olay sırasında evlilik bağıyla bağlı olduğu eşi ile bakmakla yükümlü olduğu usul ve furu ve erkek ve kız kardeşlerini” ifade ettiğini belirtmiştir.
Öncelikle maddede tanımlanan aile fertlerini sırasıyla anlaşılır şekilde tanımlamakta fayda vardır.
1.Eş; Bu tabir Memur ve Hizmetlinin harcırah verilmesini gerektiren olay sırasında memurun evli olduğu eş için kullanılmış olup Eş için harcırah ödenebilmesi için evlilik akdinin yeni görev yerine hareket edeceği tarihten önce gerçekleşmiş olması gerekir. Evlenme akdi hareket tarihinden sonra gerçekleşmiş ise ilgili kişiye harcırah ödenmemesi gerekmektedir.
2.Usul ve Furu; Usul kavram olarak Üst Soy olarak tanımlanmakta olup Memur veya Hizmetlinin Ana ve Babası, Büyük Ana Büyük Baba varsa daha büyüklerini ifade etmektedir. Furu ise kavram olarak Alt Soy olarak tanımlanmaktadır. Memur veya Hizmetlinin çocuklarını ve torunlarını ifade etmektedir. Burada tanımlanan kişilere harcırah verilebilmesi için memur ve hizmetlinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler olması gerekmektedir. Bakmakla yükümlü olma durumunun ne şekilde kanıtlanacağına dair gerek madde içinde gerekse Kanunun genelinde herhangi bir hükme bağlanmadığı için burada memur ve hizmetlinin beyanına itibar edilmesi gerekmektedir.
3.Erkek ve Kız Kardeşler;Memur veya hizmetlinin bakmakla yükümlü olduğu bakılmadığı takdirde zarurete düşecek erkek ve kız kardeşleride harcırah ödenebilecek aile fertleri arasında sayılmıştır. Erkek ve Kız kardeşler için de gerek madde içinde gerekse kanunun genelinde bakmakla yükümlü olma veya bakılmadığı takdirde zarurete düşme halinin ne şekilde tespit edileceğine dair herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Bu sebeple aksi ispatlanıncaya kadar memur ve hizmetlinin beyanına itibar edilmesi gerekmektedir.
Yukardaki tanımlamaları incelediğimizde aile fertleri arasında üvey çocuklara yönelik herhangi bir tanımlamanın yapılmadığı görülmektedir.Bu yönüyle baktığımızda Kanun metni açısından Üvey çocuklara harcırah ödenmemesi gerekmektedir. Bu duruma yönelik Sayıştay 1. Daire 1971-4.12.1974/464 sayılı Kararı ve Maliye Bakanlığı 25.11.1992 tarihli ve 28421 sayılı görüş yazılarıda mevcuttur. Bakılmadığında zarurete düşecek üvey evlatlara harcırah ödenmesi gerektiği kanaati taşımakla birlikte sınavlarda herhangi bir yanılgıya düşülmemesi açısından ödenmeyeceği hususunun altını çizmekte yarar vardır.
Evlat edinilen çocuklara yönelik olarak ise bilindiği gibi 4721 sayılı Medenî Kanun evlât edinme müessesesini, taraflar arasında sözleşme ile soybağı ilişkisini kuran bir müessese olmaktan çıkarmıştır. Evlât edinmenin şekli ve usulünü düzenleyen 315’inci maddesinde “Evlât edinme kararı, evlât edinenin oturma yeri; birlikte evlât edinme de eşlerden birinin oturma yeri mahkemesince verilir. Mahkeme kararıyla birlikte, evlâtlık ilişkisi kurulmuş olur.” hükmü yer almaktadır. Bu yeni düzenleme karşısında artık evlât edinmenin hukukî niteliğinin sözleşme olduğunu söylemeye imkân kalmamıştır. Yeni Medenî Kanun evlât edinmeyi, tarafların arasında bir özel hukuk sözleşmesi ile soybağını kuran bir müessese olmaktan çıkarmış ve bu soybağı ilişkisine kamu gücü karakterli bir nitelik kazandırmıştır. Evlât edinme işleminin mahkeme kararı ile kurulması, mahkeme kararının niteliğinin ele alınmasını da gerekli kılmaktadır. Kararın kurucu unsur olması yanında, diğer bir özelliği, bir hukukî ilişki kurması dolayısıyla, “yenilik doğuran karar” olmasıdır. Evlât edinme kararı sonucunda, evlâtlık ve onun altsoyu ile evlât edinen arasında soybağı ilişkisi kurulmaktadır.
Bu nedenle oluşan yeni durum karşısında evlat edinilen çocuklara harcırah ödenmesi gerekmektedir
